وبومتریک چیست؟

وبسایت اینترنتی رتبه بندی وبسایت های دانشگاهی Webometric بزرگترین مرکز آکادمیک رتبه بندی مراکز علمی، آموزشی و دانشگاهی می باشد. از سال ۲۰۰۴ میلادی و در هر دوره زمانی ۶ ماهه یک سنجش آزاد علمی، موضوعی، مستقل و رایگان توسط گروه سایبرمتریکس (شورای ملی تحقیقاتی اسپانیا ، CSIC) انجام می شود تا اطلاعاتی مطمئن، چند وجهی، کارامد و به روزرسانی شده درباره عملکرد دانشگاه های سراسر جهان بر اساس حضور اینترنتی و تاثیر آن ها ارائه نماید.

این رتبه‌بندی بیش از ۲۴٫۰۰۰ دانشگاه دنیا را بر اساس اطلاعات مبتنی بر وبسایت آنها تحلیل کرده‌ است شاخص‌های وبومتریک به این دلیل بوجود آمده‌اند که میزان توجه موسسات را به نشر اینترنتی نشان دهد. این رتبه‌بندی هر ساله در تیرماه و دی ماه (January & July) بروز می‌شود.

تاریخچه

آزمایشگاه سایبرمتریکس تحقیقات کمیتی علمی درباره وبسایت های آکادمیک را از اوسط دهه ۹۰ میلادی آغاز کرد. اولین شاخص در کنفرانس EASST/4S بیله فلد آلمان در سال ۱۹۹۶ میلادی ارائه شد و جمع آوری اطلاعات وب از دانشگاه های اروپا با پشتیبانی پروژه EICSTES اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۹ میلادی انجام شد. این تلاش ها دنبال کننده تحقیقاتی علمی بود که در سال ۱۹۹۴ میلادی آغاز و در کنفرانس ISSI سال ۱۹۹۵ میلادی و کنفرانس STI-ENID سال ۱۹۹۶ ارائه شد. تحقیق سال ۹۴ میلادی در ژورنال های با ضریب تاثیر بالا مانند انجمن اطلاعات علمی و فناوری ایالات متحده آمریکا و … منتشر شد. در سال ۹۷ میلادی فعالیت های ویرایش ژورنال تمام الکترونیکی آغاز و سایبرمتریکس به عنوان مسئول انتشار داده های مرتبط وبومتریک برگزیده شد.

در سال ۲۰۰۳ میلادی بعد از انتشار رتبه بندی آکادمیک دانشگاه های جهان (ARWU) توسط دانشگاه شانگهای، وبومتریک تصمیم گرفت تا با نوآوری های لیو و تیم تحقیقاتی او تطبیق پیدا کند. رتبه بندی ها بر اساس قوانین و داده های موجود در وب، ترکیب دسته های گوناگون به شاخص های مرکب و با پوشش دادن سراسر جهان انجام می شود.

اولین نسخه ویرایش شده در سال ۲۰۰۴ منتشر شد. از سال ۲۰۰۶ میلادی این نسخه های ویرایشی به روزرسانی شده هر ۶ ماه یک بار منتشر می شود و از ۲۰۰۸ میلادی پورتال رتبه بندی های مراکز تحقیقاتی ، مراکز درمانی و آموزشگاه های مدیریتی اقتصادی را هم شامل می شود.

 

اهداف

مهم ترین هدف رتبه بندی، ترویج و گسترده کردن حضور اینترنتی آکادمیک و پشتیبانی از نوآوری های در دسترس (Open Access) برای افزایش چشم گیر جابجایی دانش علمی ایجاد شده توسط دانشگاه ها به کل جامعه است. برای دست یابی به این هدف انتشار رتبه بندی ها یکی از قدرتمندترین و موفق ترین ابزارها برای شروع و استحکام فرایند تغییر در دانشگاه و افزایش تعهد نخبگان در این زمینه است.

هدف این مجموعه این نیست که سایت ها و طراحی و عملکرد آن ها و یا میزان محبوبیت محتوای آن ها بر اساس تعداد بازدید کننده را ارزیابی کند. این مجموعه سعی دارد میزان صحت و جامع بودن عملکرد جهانی دانشگاه را با بررسی فعالیت ها ، خروجی ها ، میزان مرتبط بودن و تاثیر مشخص کند.

اما زمانی یک رتبه بندی مطمئن قابل دست یابی است که حضور اینترنتی هم چون آینه ای شفاف از دانشگاه باشد. در دهه دوم قرن ۲۱ بدون هیچ تردید وب کلید همه فعالیت ها و ماموریت های مراکز علمی و تحقیقاتی خواهد بود. اکنون هم وب مهم ترین ابزار برای ارتباطات مهندسی جهان است. با این روش ارتباط بین نخبگان و مراکز علمی دقیق تر شده و باعث می شود تا استعدادها و نیروهای بشر به بهترین شکل در مسیر دانش و فناوری قرار گیرد.

معیارهای رتبه بندی

در حال حاضر چهار فاکتور اصلی به عنوان شاخص های ارزیابی وبومتریک وجود دارد:

ردیف شاخص ضریب تاثیر در ویرایش ژانویه 2015 توضیحات 1 Visibility(50%)IMPACT 50% تعداد لینکهای ورودی یا برگشتی(backlink) شناسایی شده توسط موتور های جستجوگر Majestic SEO و ahrefs 2 Activity (50%)PRESENCE(1/3) 16.66% تعداد صفحات ایندکس شده از وب سایت، توسط موتور جستجوگر Google 3 Activity (50%)OPENNESS(1/3) 16.66% تعداد مقالات (pdf, doc, docx, ppt) شناسایی شده توسط Google Scholar در بین سالهای 2010 تا 2014 4 Activity (50%)EXCELLENCE(1/3) 16.66% تعداد مقالات در 10% مهمترین ارجاعات مقالات علمی در بین سالهای 2008 تا 2012 بر اساس وب سایت Scimago

۲۰ دانشگاه برتر ایران در آخرین به روز رسانی وبومتریک (July 2018)

نام دانشگاه رتبه ایران رتبه جهانی دانشگاه تهران 1 390 دانشگاه علوم پزشکی نهران 2 557 دانشگاه شریف 3 596 دانشگاه امیرکبیر 4 787 دانشگاه تربیت مدرس 5 854 دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی 6 922 دانشگاه صنعتی اصفهان 7 935 دانشگاه علم و صنعت ایران 8 952 دانشگاه فردوسی مشهد 9 992 دانشگاه شهید بهشتی 10 1205 دانشگاه شیراز 11 1238 دانشگاه علوم پزشکی مشهد 12 1276 دانشگاه تبریز 13 1364 دانشگاه علوم پزشکی شیراز 14 1373 دانشگاه علوم پزشکی تبریز 15 1389 دانشگاه علوم پزشکی اصفهان 16 1401 دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی 17 1403 دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران 18 1453 دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد 19 1462 دانشگاه اصفهان 20 1571

پروژه جدید وبومتریک

پروژه جدیدی که وبومتریک از ابتدای سال ۲۰۱۵ آغاز کرده است، رتبه بندی دانشمندان و محققین برتر دنیا و به تفکیک کشور است. دو پارامتر این رتبه بندی اعداد H-INDEX و CITATION است که هر دو از Google Scholar بدست آمده اند. در حال حاضر ۵۵۶ دانشمند برتر دنیا (H-INDEX بالاتر از ۱۰۰) به همراه دانشمندان برتر حدود ۳۰ کشور دنیا در این وب سایت ارائه شده است. این پروژه به مرور در حال تکمیل است.

تغییرات در نسخه ژانویه ۲۰۱۵

خارج کردن سایتهایی که همیشه در دسترس نیستند. (بررسی از طریق Ping request) تغییر سیاستگذاری در خصوص دانشگاه های با بیش از یک دامنه اینترنتی تغییر در پارامترها بصورت ذیل: حذف تعداد Rich Files از فاکتور Presence حذف بک لینک های ۱۰ دامنه اول در فاکتور Visibility به روز کردن دوره زمانی (۲۰۱۰-۲۰۱۴) در فاکتور Openness به روز کردن دوره زمانی (۲۰۰۸-۲۰۱۲) در فاکتور Excellence انتشار لیست کشورها به ترتیب تعداد دانشگاههای با رتبه های برتر (ایران در رتبه ۳۸) رتبه بندی دانشمندان و محققین (Scientists )

راهکارهای بهبود رتبه دانشگاه در وبومتریک

بطور کلی راهکارهای اساسی برای بهبود رتبه وب سایتهای دانشگاه براساس وبومتریک را می توان بدین شرح برشمرد:

یکسان نمودن نام دامنه (Domain) سایت اصلی دانشگاه و همه وب سایتهای زیر مجموعه و متعلق به دانشگاه.

استفاده از دامنه های متعدد باعث توزیع امتیاز بین چند دامنه شده و در نهایت بالاترین امتیاز برای دانشگاه در نظر گرفته خواهد شد که این امر بسیار نامطلوب خواهد بود. به عنوان مثال دانشگاه صنعتی شریف سالهاست که با این مشکل دست به گریبان است. دانشگاهها می توانند برای سایتهای زیر مجموعه خود از زیر دامنه (Subdomain) استفاده کنند و در این صورت امتیاز همه سابدامین ها با هم جمع خواهد شد. این روش در میان دانشگاه های برتر دنیا بسیار متداول است.

رعایت استانداردهای SEO یا بهینه سازی برای موتورهای جستجو

مسئله سئو در پیاده سازی فنی و محتوایی سایتهای دانشگاهی نیز موضوع بسیار مهمی است که بر روی هر ۴ فاکتور رتبه بندی موثر خواهد بود. چگونگی رعایت این استانداردها و راهکارها در این خصوص نیازمند یک گروه متخصص و با تجربه در زمینه بهینه سازی سایت برای موتورهای جستجو می باشد.

افزایش انتشار محتوا در وب سایت و به روز رسانی سایت

به روز رسانی مرتب وب سایت و ارائه مطالب و مقالات جدید و کاربردی نیز از جمله فاکتورهای بسیار مهم است.

وجود نسخه بین المللی (حداقل زبان انگلیسی) وب سایت

ایجاد نسخه های مخصوص از سایت با زبان های بین المللی که مهمترین آن ها انگلیسی می باشد، با حداقل اطلاعات کلی از معرفی دانشگاه نیز از جمله مواردی است که تاثیر مطلوبی بر رتبه دانشگاه خواهد داشت.